Finlandia, a szczególnie Helsinki, uznaliśmy za najlepsze miejsce do poznawania
dobrych praktyk z zakresu polityki społecznej i mieszkalnictwa społecznego ze
względu na sukcesy jakie w tym zakresie odnosi Finlandia. Najważniejszym z
naszego punktu widzenia argumentem są efekty walki z bezdomnością. Raport pod
tytułem „Homelessness in Finland” zawiera dane, wskazujące na to, że liczba osób
śpiących w przestrzeniach niemieszkalnych lub w schroniskach systematycznie
maleje. Takim wykresem ilustrującym sukcesy w walce z bezdomnością może się
pochwalić tylko Finlandia.
Spotkania z organizacjami oznaczały w praktyce możliwość zapoznania się z przestrzeniami służącymi działalności na rzecz osób w kryzysie bezdomności lub w innych kryzysach. W niektórych miejscach mieliśmy możliwość rozmowy nie tylko z personelem, ale także z klientami.
DZIENNE CENTRUM ILLUSIA oraz DZIENNE CENTRUM No Fixed Abode to miejsca pod wieloma względami podobne i spełniające podobne funkcje. W obu mieliśmy możliwość zaobserwowania w jaki sposób udzielana jest pomoc osobom w potrzebie. Porównując ofertę tych organizacji z możliwościami, jakie mają osoby w kryzysie bezdomności w Zielonej Górze i jej otoczeniu, zauważyliśmy następujące różnice:
- Istnienie dziennych centrów gwarantujących schronienie, ciepłe napoje, zupę, przestrzeń do spotkań, a nawet rekreacji (billboard);
- Powiązanie usługi schronienia w dziennym centrum z innymi usługami – wsparcie psychologiczne, duchowe, mieszkaniowe;
- Zlokalizowanie w bezpośrednim sąsiedztwie lub w tym samym budynku mieszkań dla osób w potrzebie.
- Uznanie zasady „najpierw mieszkanie” za podstawę systemu wsparcia.
No Fixed Abode okazało się organizacją szczególną z punktu widzenia podejścia „najpierw mieszkanie”. Już 30 lat temu zapoczątkowało oddolnie działania w tym kierunku, wyprzedzając koncepcje formułowane przez Sama Tsimberisa w USA i Y-Foundation w Finlandii. Duch oddolnej działalność w No Fixed wyczuliśmy przebywając w przestrzeni dziennego centrum. Spontaniczne przyjęcie, koleżeńskie relacje, oparcie się na pracownikach z doświadczeniem bezdomności. W obu organizacjach mogliśmy też porozmawiać z klientami, którzy uznają to miejsca za niezwykle cenne z punktu widzenia własnych potrzeb.
NISKOPROGOWE CENTRUM DLA UZALEŻNIONYCH Itis Symppis
Ze względu na odwołanie wizyty przez centrum AVILLA poprosiliśmy naszych gospodarzy w centrum ILLUSIA o polecenie organizacji o podobnym profilu. W trybie awaryjnym udało nam się uzyskać zgodę na odwiedzenie niskoprogowego centrum dziennego dla osób uzależnionych od narkotyków i zaburzeniami psychicznymi „Itis Symppis”. Spędziliśmy tam około godziny, rozmawiając z pracownikami i obserwując ich pracę.
Dla większość z nas oferta centrum była zaskoczeniem. Centrum oferuje doradztwo zdrowotne i społeczne, oceny potrzeb leczenia, szybkie testy i szczepionki. Zaskoczyło nas przede wszystkim to, że osoby uzależnione od narkotyków mogą tutaj zastąpić używane igły nowymi. To wywołało szereg pytań i ożywioną dyskusję. Wyjaśniono nam, że oferowana pomoc jest lepszym i bezpieczniejszym wariantem niż niekontrolowane używanie igieł. Poza tym centrum jest miejscem, w którym oferowane jest doradztwo medyczne i wsparcie psychologiczne oraz terapia zgodna z zasadą redukcji szkód.
Y-Foundation
Wizyta w siedzibie Y-Foundation była dla nas okazją do zapoznania się z fundamentami fińskiego systemu wsparcia dla osób potrzebujących wsparcia mieszkaniowego. Y-Foundation ściśle współpracuje z władzami centralnymi i lokalnymi samorządami, zarządzając 18 000 mieszkań. Już przed wyjazdem mieliśmy pewną wiedze na temat fundacji i jej dokonań. Podczas spotkania wyeksponowane zostały następujące aspekty działalności, ważne z naszego punktu widzenia:
- Polityka mieszkaniowa, zakładająca dostępność mieszkań dla wszystkich kategorii mieszkańców jej priorytetem Państwa Fińskiego niezależnie od opcji politycznej. Jest to element ponadpartyjnego konsensu politycznego.
- Co więcej, konsens ten oparty jest na analizach ekonomicznych, które wskazują na długoterminową opłacalność takiego podejścia.
- Wszystkim uczestnikom spotkania utkwiła w pamięci liczba 15 000 EUR. Jest to uśredniona kwota jaką finanse publiczne oszczędzają na jednej osobie długotrwale bezdomnej, która otrzymała mieszkanie. Wyliczenia te wynikają z oszacowania kosztów leczenie, więzienia i innych usług, które są świadczone dla osób w kryzysie bezdomności.
- Dowiedzieliśmy się również sporo na temat zasady „mix-policy”, która zmierza do zapobiegania gentryfikacji i stygmatyzacji osób w gorszej kondycji finansowej. Pokazano nam fotografie nowych bloków, w których część mieszkań będzie użytkowana w ramach wynajmu społecznego. Standard mieszkań w tych blokach jest dla wszystkich taki sam.
- Poinformowano nas także o zasadach wspierania osób i rodzin, które korzystają z zasobów publicznych, ale których kondycja finansowa się pogorszyła. Ich sytuacja jest monitorowana, a wsparcie jest udzielane również w postaci możliwości odrabiania długu wobec wynajmującego.
- System mieszkalnictwa społecznego jest więc złożony i elastyczny ze względu na zróżnicowane i zmieniające się potrzeby oraz powiązany z systemem ekonomii społecznej. Duża część zaangażowanych podmiotów to przedsiębiorstwa społeczne.
KOVA
Zapoznaliśmy się też z działalnością organizacji KOVA. Szef organizacji Jouni Parkkonen opracował dla nas prezentację. Jest ona obszernym przewodnikiem po fińskim systemie mieszkaniowym. Najciekawsze są dla nas rekomendacje dla naszego kraju.
Unikaj segregacji – używaj zasad mixu społecznego!
- Buduj wystarczającą liczbę mieszkań społecznych (niedrogich)!
- Korzystaj z dotacji na produkcję.
- Są bardziej opłacalne niż dotacje powiązane z popytem.
- Twórz niedrogie zasoby mieszkaniowe na cele społeczne
- Analizuj wpływ poziomu czynszu na prywatnym rynku wynajmu.
- Wysoka jakość również dla mieszkań społecznych (niedrogich)!
- Rozważ także modele kooperacyjne dla rozwoju mieszkalnictwa!
- Ustaw cele tak, aby zmniejszyć bezdomność!
W tej filozofii widoczne jest myślenie całościowe, gdzie kwestia bezdomności jest rozwiązywana jako element całego systemu. Przeniesienie tego na grunt zielonogórski bez zmian ustawodawczych może być trudne
OODI – Biblioteka centralna
Dodatkowym miejscem, które poznaliśmy było OODI, nowa, potężna biblioteka publiczna pełniąca szereg funkcji społeczno-kulturalnych. Z naszego punktu widzenia jest to miejsce o tyle ważne, że służy wszystkim zainteresowanym bez względu na status i miejsce zamieszkania. Większość usług jest bezpłatna. Uż
ytkownicy, poza korzystania z książek i zasobów cyfrowych mogą tutaj rozwijać swoje talenty w zakresie muzyki, dziennikarstwa, druku, krawiectwa, druku 3D i szeregu innych. Odnieśliśmy wrażenie, że biblioteka pełni też funkcje profilaktyczne w zakresie problemów społecznych. Zapewnia przyjazną i atrakcyjną przestrzeń kontaktu i rozwoju bez określonych progów dostępu, poza przestrzeganiem regulaminu.