DZIEŃ I. 17.01.2023 – NOWE
Wizyta w Programie Mieszkań Treningowych, ul. Myśliwska 1A, Nowe
Spotkanie w jednym z centrum działalności Fundacji Aktywizacji i Integracji pozwoliła nam zapoznać się szerzej z modelem usług społecznych ukierunkowanych na pomoc osobom zagrożonym wykluczeniem społecznym tj. osoby młode świeżo opuszczające pieczę zastępczą. FAI ten rodzaj usług świadczy w ramach zadania zleconego przez powiat świecki pn. „Mój pierwszy dom”. Mieliśmy szansę na zobaczenie kilku pokazowych mieszkań treningowych na co dzień służących podopiecznym fundacji, w tym młode osoby które wcześniej związane były z funkcjonowaniem w pieczy zastępczej, domach dziecka. Oferta ta jest także uwzględniania dla osób niepełnosprawnych intelektualnie, o czym mieliśmy szansę usłyszeć od Anny Jędrzejczyk – pracownika merytorycznego projektu.
Mieszkania treningowe z punktu widzenia FAI są nieodłącznym elementem umożliwiającym młodym dorosłym w ich procesie dążącym do usamodzielnienia tuż po zakończeniu trwania pieczy zastępczej. Program pn. Mój pierwszy dom nie pomija także drugiej kluczowej grupy jaką są osoby młode borykające się z problemem niepełnosprawności. Program w swym głównym celu ma zapobiegać wykluczeniu społecznemu, w tym także problemu bezdomności wśród osób młodych umożliwiając im godne i bezpiecznego przygotowanie do względnej samodzielności. W tym celu oprócz objęciem wsparcia podopiecznych pod postacią zapewnienia socjalnego bytu, każdy z mieszkańców ma wsparcie w różnych formach: treningów poszukiwania pracy, gospodarowania budżetem, nauki obowiązków domowych, załatwiania spraw urzędowych. Mają zapewnioną opiekę psychologa, psychiatry oraz spotkania z coachem, organizowane są również treningi WTZ. Nad usamodzielnianiem się mieszkańców czuwają koordynator i opiekun mieszkań chronionych.
1.2 Wizyta w miejscu realizacji programu „Mieszkamy Razem przy ulicy Nowej 11a”, ul. Nowa 11a, Nowe.
Projekt „Mieszkamy Razem przy ulicy Nowej 11a” był realizowany od 01.05.2018 r. do 30.09.2019 r. przez Miejsko-Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Nowem oraz Fundację Aktywizacji i Integracji. Był komplementarny do projektu „Zmiana sposobu użytkowania pomieszczeń szkolno-warsztatowych na mieszkania socjalne w Nowem przy ulicy Nowej 11”, realizowanego przez Gminę Nowe oraz FAI, w wyniku którego powstało 8 mieszkań socjalnych. Głównym celem była realizacja zindywidualizowanych i kompleksowych działań dla 19 osób zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym, które zamieszkały w zrewitalizowanym obiekcie i ich otoczenia, umożliwiając im aktywne włączenie społeczne, a także powrót na rynek pracy. W projekcie testowano elementy rozwiązań „Mix community”.
Mieliśmy możliwość osobistego poznania dwóch uczestników projektu „Mieszkamy razem przy ulicy Nowej 11” oraz zobaczenia efektów w postaci przystosowania dawnego kompleksu pomieszczeń szkolno-warsztatowych dawnej szkoły zawodowej, który do dnia dzisiejszego służy celom społecznym. Projekt stanowi kompleksowa wsparci osobom szczególnie podatnym wykluczeniem społecznym to tutaj dostarczana jest pomoc w postaci integracji i aktywizacji społecznej uwzględniającej w sobie takie elementy jak: praca socjalna, nauka gospodarowania własnym budżetem. Wśród oferty wsparcia podopiecznych nie brakuje indywidualnego wsparcia specjalistycznego ze sztabu specjalistów tj. psycholog, terapeuta czy doradca zawodowy. Podopieczni tutaj mają możliwość szerokiego wachlarzu powrotu/włączenia się na współczesny rynek pracy, gdzie w ramach projektu „Mieszkamy razem przy ulicy Nowej 11”i pozyskanych na ten projekt funduszy realizowane są m.in. warsztaty z doradztwa zawodowego, szkolenia podnoszące kompetencje zawodowe, warsztaty rękodzielnicze, staże zawodowe.
Odwiedziliśmy także budynek ogrzewalni w Nowe, która jest inwestycją zrealizowaną w formie nowoczesnego budynku modułowego. Obecnymi klientami ogrzewalni są 2 stałe osoby bezdomne.
W miasteczku liczącym 6000 tys. mieszkańców postawiono budynek metodą pasywną – ogrzewalnię, która jest czynna cały rok. Mieści się tam łazienka i pralnia, są również krzesła, na których osoby bezdomne mogą przetrwać noc. Pracownicy zatrudniani są przez MOPS.
1.3 Siedziba Fundacji Aktywizacji i Integracji, ul. Kościuszki 2, Nowe.
Spotkanie przy kawie z prezesem Fundacji Aktywizacji i Integracji – Marcinem Tylmanem, dzięki któremu mieliśmy możliwość na przybliżenie nam szczegółowego zakresu działania Fundacji Aktywizacji i Integracji, w tym zapoznanie się z innymi ważnymi projektami realizowanymi przez FAI tj. Programu Mieszkań Treningowych „Mój pierwszy dom”, realizowanie projektów w obszarach integracji i wsparcia społecznego, edukacji, sportu oraz promocji regionu, np. „Aktywny senior”, „Masaż z dostawą do domu”, „Terapeuta z dostawą do domu”, „Pracownia stolarska u Gepetta”, „Rondo”, itd. Ponadto fundacji na co dzień zajmuje się prowadzeniem Warsztatów Terapii Zajęciowych. Realizowane działania mają na celu kompleksowego wsparcia w postaci aktywizacji zawodowej i społecznej oraz edukacji zawodowa osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. Warto wspomnieć, iż FAI stanowi jeden z ważnych w tym rejonie podmiotów ekonomii społecznej. Ważnym faktem jest to, że FAI prowadzi przedsiębiorstwo społeczne, w którym zatrudnia osoby z grup defaworyzowanych. Głównym profilem działalności gospodarczej są usługi profesjonalnego utrzymania czystości. Obecnie, jako partner Gminy Nowe, realizuje projekt „Opracowanie i pilotażowe wdrożenie mechanizmów i planów deinstytucjonalizacji usług społecznych”.
Równie cennym, jak i ważnym doświadczeniem podczas spotkania w siedzibie FAI była możliwość uczestnictwa w debacie pn. Polityka społeczna Po Nowemu. Temat ten był o tyle istotny, gdyż konieczne jest to, aby otwarcie dyskutować o stanie współczesnej polityki społecznej w Polsce, w tym także o możliwych szansach jej rozwoju. Jednym z głównych poruszanych tematów była deinstytucjonalizacja usług społecznych, czego żywym przykładem są dotychczas prowadzone działalności w Nowem, czy też CUS – Centra Usług Społecznych. Poza priorytetowym tematem w kierunku prorozwojowych zmian w polskiej polityce społecznej w kierunki nurtu DI, mieliśmy także możliwość wymiany doświadczeń – w tym tych dobrych, jak i złych z którymi zmagamy się MY, czyli NGOS-y, a w tym inne podmioty nieocenione w świadczeniu usług społecznych. Szansa spotkania się w Nowem w czasie debaty pn. “Polityka społeczna Po Nowemu” była także szansą poznania równie cennych doświadczeń włodarzy jednostek administracji publicznych, których udział w procesie tworzenie polityki społecznej w lokalnej społeczności jest istotny. Inspirującym i dającym do głębszej refleksji było przemówienie Cezarego Miżejewskiego – członka zarządu Wspólnoty Roboczej Związków Organizacji Socjalnych (WRZOS), będącego także członkiem działającego przy MRPiPS Krajowego Komitetu Rozwoju Ekonomii Społecznej
- Cezary Mierzejewski – Przedstawienie w punktach jaką mamy obecnie sytuację w polityce społecznej:
- – Centrum Usług Społecznych – projekty bez rozwiązań systemowych;
- – mieszkalnictwo społeczne powinno być odrębne;
- – mieszkalnictwo treningowe nowelizację cofnięto;
- – zmiany prawne finansowania;
- – pracownicy OPS, CUS – pensje, brak pracowników.
- Karolina Cyran-Juraszek: nacisk na współpracę, spotkania na poziomie lokalnym, nowe pokolenie zaczyna inaczej myśleć i korzystają z projektów. Nauka samorządowców od organizacji pozarządowych
DZIEŃ II. 18.01.2023 – Kopytkowo.
II.1 – Siedziba Elmot Sp. z o.o., Kopytkowo 27, 83-230 Kopytkowo.
Pierwszym punktem wizyty w trakcie drogi z Nowe do Gdańska było zawitanie do siedziby przedsiębiorstwa zajmującego się nowoczesnym budownictwem modułowym z cechami budynku pasywnego w oparciu o innowacyjną technologię Elmot – Modułowe Budynki Pasywne. Elmot Sp. z o.o. specjalizuje się w realizacji inwestycji budowlanych w oparciu o technologię prefabrykacji modułów o konstrukcji stalowej przy zachowaniu standardów budownictwa pasywnego. Warto zaznaczyć, iż Elmot Sp. z o.o. jest liderem budownictwa modułowego o konstrukcji stalowej w Polsce. Bliżej zagadnienia w zakresie budownictwa modułowego w oparciu o pasywny charakter budynku przybliżył nam mgr inż. Jarosław Wasielewski pełniący funkcję prezesa ELMOT Sp. z o.o. (zdj. 8).
Firma ELMOT Sp. z o. o. realizuje projekty budowlane w technologii budownictwa modułowego pasywnego, czym wpisuje się w aktualne trendy i potrzeby współczesnego budownictwa mieszkaniowego oraz usługowego. Firma od lat współpracuje ze stroną społeczną w zakresie tworzenia koncepcji i realizacji śmiałych projektów publicznych. Firma działa zarówno w kraju, jak i za granicą, w szczególności na rynku skandynawskim. Firma ELMOT, jest przedsiębiorstwem społecznie odpowiedzialnym, otwartym na współpracę i wsparcie osób z grup defaworyzowanych. Innym kluczowym elementem świadomego społecznie jak i ekologicznie jest to, że polityka rozwojowa spółki Elmot zmierza do promowania budownictwa energooszczędnego opartego na ograniczeniu zużycia i racjonalizacji wykorzystania energii oraz działania proekologiczne.
W trakcie spotkania mieliśmy przyjemność posłuchania p. mgr inż. Jarosław Wasielewski nt. idei domów pasywnych, oraz ich wyższości nad zwykłymi formami budownictwa nieopartego na energooszczędnej technologii zatrzymywania energii oraz ciepła wewnątrz budynków. Temat ten wydawał się nam o tyle istotny, iż w dobie powszechnego kryzysu energetycznego tak ważne jest ograniczenie zapotrzebowania energetycznego w taki sposób, aby wznoszone w ramach długoterminowych inwestycji obiektu służyły nam na lata, a tym samym były proekologiczne, jak i tanie w utrzymaniu.
II.2 Kawa w Gdańskiej Fundacji Innowacji Społecznych, Kawiarnia Kuźnia.
W momencie dotarcia do jednego z kluczowych punktów na mapie Polski pod względem innowacyjności społecznej w zakresie m.in. świadczonych usług społecznych czy świadomego, zrównoważonego mieszkalnictwa społecznego w Gdańsku, mieliśmy szansę na wstąpienie na kawę do kawiarni prowadzonej przez Gdańską Fundację Innowacji Społecznych (GFIS). Do statutowych działalności GFIS-u należy od samego początku jej działalności, czyli od 2007 roku takie działania jak: budowanie i wdrażanie skutecznych rozwiązań skierowanych głownie do dzieci, młodzieży i rodzin znajdujących się w trudnej sytuacji społeczno-ekonomicznej oraz wsparcie w rozwoju lokalnych społeczności. GFIS jest liderem na Pomorzu w aspekcie przekształcania systemu opieki nad dziećmi pozbawionymi pieczy rodzicielskiej na terenie Trójmiasta. Do tej pory Fundacji wykreowała 6 kameralnych Domów dla Dzieci w Trójmieście, który tym samym gwarantuje 84 wychowankom bezpieczeństwo, specjalistyczne wsparcie i rozwój do samodzielnego, dorosłego życia.
Poza klimatycznym urokiem samego miejsca, Kawiarnia Kuźnia zauroczyła nas swoim społecznym charakterem zmierzającym w swojej istocie do tego, aby aktywnie wspierać rozwój zawodowy, ale też osobisty młodzieży z placówek wychowawczych, tym samym umożliwiając im bezpieczne wkroczenie na przyszły rynek pracy. To tutaj każdy z podopiecznych GFIS-u po raz pierwszy zdobywa własne doświadczenie zawodowe, ale też uczy się wiele innych kluczowych umiejętności m.in. związanych z obsługą klienta czy pracy w zespole. Pierwsze doświadczenia oswajają ich z wartością pracy samej w
sobie, ale także nadaję im poczucia niezależności i możliwość zarobienia pierwszych pieniędzy – co też wielokrotnie podkreślała nam Marianna.
Zaraz po odpoczynku na kawę i ciasto w towarzystwie Marianny Sitek-Wróblewskiej, przeszliśmy do następnego kluczowego miejsca niedaleko od samej Kawiarni Kuźnia, czyli Domu Sąsiedzkiego na miarę samego Gdańska, a tym samym prawdziwa „Gościnna Przystań” w której mieliśmy szansę gościć. Dom Sąsiedzki to przestrzeń pełna inicjatyw społecznych tutaj funkcjonuje Klub Rodzica, Przedszkole, Klub Młodzieżowy Wataha i wiele innych ważnych, w również wartościowych działalności. Tutaj również mogliśmy poznać ekipę Młodzieżowego Klubu Watahy, a w tym stanowiące serce samego Domu Sąsiedzkiego głosy młodego pokolenia – „Siła WATAHY to wilk, siła wilka to wataha!”. Oferta skierowana jest do młodzieży w wieku nastoletnim, gdzie mogą zarówno realizować własne pasje, poznawać nowe „zajawki”, ale też integrować się z rówieśnikami. Wspólnie organizują coraz to kolejne inicjatywy, gromadzą fundusze na spełnianie własnych marzeń – wyjazd w góry, spływ kajakowy itd. Dom Sąsiedzki ponadto stanowi miejsce zrzeszające młodsze dzieci, w tym również ich rodziców. „Gościnna Przystań” zrzesza lokalną społeczność, a tym samym wzmacnia integrację międzypokoleniową i spaja relacje.
II.3 Osiedle Sitowie
Osiedle Sitowie to jeden z większych projektów realizowanych przez miasto Gdańsk wraz przy współpracy z organizacjami pozarządowymi. Projekt ten stanowi platformę wsparcia w usamodzielnianiu się oraz aktywizowaniu społecznym i zawodowym osób wykluczonych społecznie. Głównym celem osiedla Sitowie jest wsparcie oparte na: aktywizacji społecznej i zawodowej, jak i zapewnienie warunków socjalno-bytowych poprzez udostępnienie miejsc czasowego pobytu dla podopiecznych organizacji pozarządowych. Obecnie osiedle składa się z 7 domów jednorodzinnych pochodzących wprost z zasobów komunalnych miasta, gdzie większość z nich bo aż 6 budynków zostało przekazanych i przeznaczonych na cele statutowe organizacji pozarządowych realizujące zadania z zakresu polityki społecznej, pomocy społecznej.
Jako pierwszy z budynków na Osiedlu Sitowie odwiedziliśmy ten należący do Fundacji FOSA, który specjalizuje się we wsparciu zarówno młodzieży, osób dorosłych, jak i same rodziny w zakresie szeroko pojętego zdrowia psychicznego. Fundacja FOSA wspomaga osoby z zaburzeniami psychicznymi, w także przeciwdziała marginalizacji tej grupy osób, które z kolei są narażone na wykluczenie społecznej. Fundacja działa w sposób kompleksowy świadcząc pomoc w postaci sztabu specjalistów tj. psychiatra, dietetyk, doradca zawodowy. Podejście co do udzielonego wsparcia jest wykraczające poza schematyczny, instytucjonalny dotychczas znany sposób wsparcia, gdyż pomoc udzielona osobom z zaburzeniami zdrowia psychicznego jest dostarczana poza tzw. „gabinetem” również włączając w proces zdrowienia rodzinę podopiecznego oraz inne osoby jej bliskie.
Dzięki spotkaniu z Wojciechem Żakiem mogliśmy lepiej się przyjrzeć idei Osiedla Sitowie. Bez zwątpienia jest to przestrzeń oferująca wszechstronne wsparcie nie tylko w procesie samego usamodzielnienia ale też przygotowującym do włączenia zawodowego na zasadzie – „wspierać i pomagać”. Przybliżone zostały aktualne projekty Fundacji Twoja Rola opierające się także na relacji pomiędzy człowiekiem a uprawą roślin i jej korzystnym wpływie na proces zdrowienia. Na terenie Osiedla Sitowie uprawiane są ekologiczne warzywa, które są podstawowymi produktami objętymi projektem – „Siejemy Ferment”. Podopieczni Fundacji włączani są w proces produkcji i uprawy roślin oraz pochodzących z nich przetworów, które a propos mogliśmy sami skosztować.
II.4. Prezentacja rozwiązań mieszkaniowych dla osób z niepełnosprawnościami realizowane przez Polskie Stowarzyszenie na rzecz Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną Koło w Gdańsku
Ostaniem punktem programu tego dnia była wizyta w PSONI, czyli w siedzibie Polskiego Stowarzyszenia na rzecz Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną Koło w Gdańsku, gdzie mieliśmy przyjemność zostać ugoszczonych przez Joanną Cwojdzińska, prezes PSONI w Gdańsku. Spotkanie było szansą na bliższe zapoznanie się z działalnością wspomagania mieszkaniowego osób niepełnosprawnych intelektualnie. Na ten moment organizacja prowadzi zespół 17 mieszkań społecznych – kompleksowy system wsparcia osób z niepełnosprawnością intelektualną i ich rodzin. Od roku 2007 mieszkają tam dorosłe osoby z niepełnosprawnością intelektualną i tam odbywają się treningi mieszkaniowe oraz realizowana jest usługa weekendowa (wytchnieniowa) dla osób bardziej zależnych. Ponadto prowadzi liczne i wieloletnie placówki i programy dla dzieci i dorosłych których celem jest tworzenia warunków do aktywnego życia osób z niepełnosprawnością. Usługi społeczne świadczone przez PSONI w Gdańsku ma zakres wieloaspektowy, a w tym organizowanie i prowadzenie placówek, programów, projektów służących rehabilitacji, terapii, edukacji, przygotowaniu do pracy i zatrudnieniu, wspieraniu w: zamieszkiwaniu, realizacji zainteresowań kulturalnych i sportowych, spędzaniu czasu wolnego, samodzielności osób z niepełnosprawnością intelektualną oraz pomoc prawna, terapeutyczna, życiowa oraz informacja dla ich rodzin.
DZIEŃ III. Gdańsk – Piotr Olech oraz uczestnicy projektu Housing First, Dolne Młyny.
III.1. Prezentacja rozwiązań mieszkaniowych w Gdańsku oraz Projektu Housing first
Podczas ostatniego dnia pobytu w Gdańsku mieliśmy możliwość, aby ponowni spotkać się z Piotrem Olechem, by móc bliżej przyjrzeć się istocie projektu Najpierw Mieszkanie mieszczącym się nurcie DI, tym razem przy jednoczesnej obecności kluczowych z punktu widzenia spotkania osób, a raczej ekspertów przez doświadczenie, którzy sami są „zasobem ludzkim” tego potencjału. Projekt „Housing first – najpierw mieszkanie” jest odpowiedzią na problem bezdomności, którego doświadcza w Warszawie, Wrocławiu i Gdańsku około 5 tysięcy osób. Realizatorzy projektu poszukują nowych rozwiązań gwarantujących skuteczność i efektywność w procesie wychodzenia z bezdomności. Celem głównym jest wdrożenie nowego rozwiązania o zasięgu ogólnopolskim, metody „Housing first”, powstałego dzięki współpracy z partnerem zagranicznym z Portugalii, w obszarze rozwiązywania problemu bezdomności w okresie 30 miesięcy realizacji projektu
W trakcie omawiania w dalszym ciągu działającego Gdańskiego Programu Mieszkalnictwa Społecznego na lata 2016-2023 dowiedzieliśmy się praktycznego ujęcia związanego z wprowadzaniem jak i realizacją owego programu mieszkalnictwa społecznego. Również dyskusje miały tu miejsce, a w szczególności dotyczyły one kwestii tj.: kompetencji oraz wiedzy potrzebnej do wypracowania, wdrażania usług społecznych w nurcie DI, oraz na co w szczególności uważać – tutaj nieocenione pozostaje wieloletnie doświadczenie Piotra Olecha, jak i też co tak naprawdę jest nam potrzebne – jaka infrastruktura aby utrzymać jakoś świadczonych usług?. Jak zachęcić lokalne samorządy do aktywnego udziału w procesie rozwoju mieszkalnictwa społecznego? I przede wszystkim jak przy tym nie zatracić tego co jest najważniejsze, czyli CZŁOWIEKA.
Poruszana była także ważność kręgów wsparcia jako kluczowy model przyszłościowy. Rozróżnianie modelu mieszkań na te ze wsparciem, jak i wspomaganego. Budowanie sieci wsparcia, współpracy z ośrodkami pomocy społecznej i lokalnymi władzami, partnerami. Potrzeba wypracowania własnej ścieżki, w budowanie własnej ścieżki systemowej – nie krzywdzącej człowieka!. Integracja – przeniesienie dobrych praktyk społecznych do praktyk mieszkaniowych po to, aby udrożnić dostęp do mieszkań. Jak wśród zapaleńców zrodzić partnerów? Jak wzbudzić zaangażowania polityczne i nauczać radnych?
Spotkanie z Piotrem Olechem było w szczególności same w sobie powodem do dyskusji, licznych pytań ze względu na zakres podobieństwa działalności Fundacji Ronda do Towarzystwa Pomocy Brata Św. Alberta.
III. 2. ul. Dolne Młyny 4c, Gdańsk.
Ostatnim punktem 3 dniowej wizyty było odwiedzenie szczególnego projektu społecznego jakim są Dolne Młyny. Jest to dom ekologiczny mieszkań ze wsparciem. Koncepcja funkcjonowania domów ekologicznych opiera się na wykorzystaniu technologii, która umożliwi zachowanie równowagi ze środowiskiem naturalnym. Projekt zakłada się, że 30% mieszkańców domu ekologicznego będą stanowić osoby/rodziny z kolejki oczekujących na mieszkanie komunalne z zasobów gminy, natomiast pozostałe 70% mieszkańców stanowić będą osoby/rodziny rekomendowane przez pracowników socjalnych lub organizacje pozarządowe, dla których warunkiem skorzystania z projektu będzie zawarcie kontraktu na przyjęcie usługi wsparcia. Wsparcie uczestników będzie polegało na połączeniu dwóch form pracy – asystentury i animacji życia lokalnego. Mieszkańcy będą mogli również korzystać
z części wspólnej, tj. świetlicy, pralni czy placu zabaw. Po realizacji kontraktu mieszkańcy będą mieli możliwość przekwalifikowania lokalu w mieszkanie komunalne..
Projekt nowoczesnego mieszkalnictwa społecznego umożliwia osobom wykluczony często po przejściach ponowne zaznanie „spokoju”. Idea obłożenia mieszkań lokatorami zagrożonych wykluczeniem (np. osoby bezdomne, niepełnosprawne lub wychodzące z pieczy zastępczej itd.), ma tworzyć wspólnotowy charakter w postaci sąsiedzkiej wspólnoty.
Projekt realizowany z dotacji programu Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy finansowanego przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię w ramach Funduszy EOG.
